Giovanni Battista Cima da Conegliano, Tempelgang Mariä, 1496-1497, Öl auf Holz, Staatliche Kunstsammlungen, Gemäldegalerie Alte Meister, Dresden, 1.05.2009.

Obraz namalował wybitny malarz przełomu Quattrocenta i Cinquecenta, działający na terenie Veneto i w samym Mieście Lagun, jakkolwiek znane są także jego dzieła wykonane dla Bolonii lub Rzymu. Obraz z pewnością nie mógł być przeznaczony do ołtarza, gdyż przeczą temu jednoznacznie jego rozmiary i format, jego miejscem przeznaczenia można widzieć hipotetycznie w siedzibie jednej z weneckich konfraterni. Rozbudowana scena prezentacji Marii w świątyni odwołuje się do apokryficznych przekazów dotyczących życia Marii Panny, między innymi do Ewangelii według Pseudo-Mateusza, ale także do znacznie obszerniejszego przekazu w Złotej Legendzie Jacopo de Voragine [Humfrey 1983, s. 99, nr kat. 44]. Bezdzietne przez blisko dwadzieścia lat małżeństwo św. Joachima i św. Anny cudownie doczekało się narodzin córki, której nadano imię Miriam, w łacińskim przekładzie Maria. Radość rodziców dała wyraz poświęceniu ich jedynej córki na Świętą Dziewicę w świątyni jerozolimskiej. W interpretacji malarza z Giovanni'ego Battisty Cima da Conegliano, podług apokryficznego przekazu i Złotej Legendy trzyletnia Maria zmierza ku bramom potężnej świątyni po piętnastu stopniach schodów, jej biblijni rodzice w towarzystwie innych świadków pozostali u ich podnóża. Zgodnie z tradycją obrzędów staro-hebrajskich, na stopniach wiodących do świątyni przysiedli przekupnie oferujący kosze z ptakami i ptasimi jajami; także drzewa palmowe w głębi drugiego planu kojarzą się z krajobrazami w Ziemi Świętej [Humfrey, s. 36-38]. Stroje postaci uczestniczących w scenie również nadają jej charakteru orientalnego, czego dodatkowo dowodzą długie brody mężczyzn, zarówno kapłanów i arcykapłanów, jak i świadków sceny. Elementy architektury w bliskim sąsiedztwie świątyni nie mają wiele wspólnego z Orientem. W aranżacji sceny dostrzec można styl charakterystyczny dla Giovanni’ego Battisty Cima da Conegliano, który postacie znane z Biblii, apokryfów i legend hagiograficznych osadzał w sceneriach budzących jednoznaczne skojarzenia z jego rodzinnymi stronami. Częściowo widoczna po lewej stronie budowla, prawdopodobnie średniowieczny pałac z renesansowym aneksem i arkadowym portykiem przywodzi na myśl bliżej nieokreślony obiekt w jednym z miast Veneto, być może Conegliano, Treviso, Pordenone, Susegana, tego nie wiemy… Tak samo pejzaż wypełniający dalszy plan (wyłączając motywy smukłych drzew palmowych), w którym oddane w tonacji błękitu ostre granie górują nad pokrytymi zielenią wzgórzami, nierzadko wzbogaconymi sylwetkami zamków lub fortec, nasuwają skojarzenia z pejzażami Veneto.

Bibliografia:

Humfrey 1983 = Peter Humfrey, Cima da Conegliano: catalogue of works, Cambridge 1983.