Casa Cogollo w Vicenzy zwana „Domem Andrea Palladia” / Casa Cogollo a Vicenza detta “Casa del Palladio” – link do artykułu w czasopiśmie ItaliAMO w języku polskim i włoskim

Niniejszym rozpoczynam współpracę z wydawanym przez Instytut Italianistyki Uniwersytetu Łódzkiego czasopismem „ItaliAMO”. Służy ono upowszechnianiu wiedzy italianistycznej, w tym także o kulturze i sztuce Italii w środowisku akademickim i poazaakademickim. Artykuł, jaki udało mi się opublikować w rzeczonym periodyku jest moim pierwszym tekstem popularnonaukowym opublikowanym w języku polskim i języku włoskim. Mam nadzieję, że nie pierwszym i ostatnim, jakkolwiek czasopismo „ItaliAMO” ma charakter rocznika, zatem ewentualne kolejne artykuły mojego pióra będą się mogły ukazywać nie częściej niż raz w roku.   

Tekst poświęciłem znajdującemu się w Vicenzy pałacykowi zwanemu Casa Cogollo, jaki oglądałem w czasie wizyty w tym mieście w lipcu 2015 r. i wtedy również zamieściłem zdjęcie budowli z krótkim opisem na blogu podróżniczym. Z Casa Cogollo wiążą się co najmniej dwie kwestie sporne. Pierwsza daje się dość łatwo rozstrzygnąć, bowiem wymieniony w tytule pałacyk Casa Cogollo nigdy nie był domem Andrea Palladia (1508–1580). Pozbawioną podstaw źródłowych tezę, jakoby było to miejsce zamieszkania znakomitego architekta i teoretyka architektury okresu Cinquecenta spotykamy głównie w wydanych w XVIII w. przewodnikach i biografiach artysty, do których udało mi się dotrzeć dzięki dostępności ich pełnych tekstów w repozytoriach internetowych. Gwoli prawdzie jednak osobą upamiętnioną w nazwie budowli był osiadły w Vicenzy notariusz padewski Pietro Cogollo, pełniący rolę prawnika braci Teodoro i Odoardo Thiene. Druga kwestia odnosi się do autorstwa Andrea Palladia w odniesieniu do interesującej nas budowli. Projekt jej nie został opublikowany na kartach wydanych w 1570 r. Czterech Ksiąg o Architekturze (Quattro Libri dell’Architettura). Co więcej, nie wszystkie cechy stylistyczne budowli przemawiają jednoznacznie za autorstwem Palladia, zwłaszcza przy porównaniu ze współcześnie, w latach 60. XVI w. powstałymi budowlami, jakie można uznać za jego pewne atrybucje. Aby zająć stanowisko w trwającym do czasów nam współczesnych sporze przestudiowałem krytyczne katalogi twórczości Andrea Palladia z XVIII w., również dostępne w repozytoriach internetowych, jak również teksty wydane w XIX w. i dostępne on-line oraz mnóstwo artykułów i książek, uwzględniając moją prywatną kolekcję woluminów, monografie Andrea Palladia znajdujące się w bibliotekach wrocławskich i artykuły oraz książki naukowe dostępne w wersji elektronicznej, zwłaszcza za pośrednictwem repozytorium czasopisma „Bollettino  del Centro Internazionale di Studi di Architettura Andrea Palladio di Vicenza (CISA)”, wyszukiwarki tekstów naukowych academia.edu (https://www.academia.edu/) i innych źródeł. Przychyliłem się ostatecznie do tezy, za jaką opowiedziała się większość uczonych, jakkolwiek zastrzegając sobie, że atrybucję architektowi Andrea Palladio w odniesieniu do Casa Cogollo w Vicenzy należy traktować hipotetycznie. Aktualnie dostępna jest do pobrania wersja elektroniczna wydania czasopisma „ItaliAMO” z roku 2023, wersja papierowa periodyku powinna ukazać się na początku roku 2024.  

https://www.press.uni.lodz.pl/wul/catalog/view/617/2923/1500 

https://wydawnictwo.uni.lodz.pl/wp-content/uploads/2023/12/Groblinska-i-in._Italiamo-.pdf

Jacopo Pontormo „Portret Cosimo il Vecchio” - link do artykułu na Niezłej Sztuce

Mam zaszczyt zaprosić do lektury mojej pierwszej w bieżącym roku publikacji popularnonaukowej, wydanej na serwisie Niezła Sztuka. Poświęcona jest obejrzanemu podczas pierwszej podróży do Florencji (sierpień 2008) Portretowi Cosimo il Vecchio pędzla Jacopo Carucci'ego zwanego il Pontormo (1494-1557). Obraz ten eksponowany jest w Galleria degli Uffizi. Zdjęcie własne rzeczonego portretu wykonałem jednak siedem lat później, w lipcu 2015 r., gdyż podczas pierwszej wizyty nie było dozwolone fotografowanie eksponatów. Jestem pod wrażeniem, że publikacja ukazała się tak szybko w stosunku do jej złożenia w redakcji, uważam to za ogromny sukces! Cieszę się również, że zdołałem dotrzeć do zdigitalizowanego starodruku z 1568 r. Żywotów najsławniejszych malarzy, rzeźbiarzy i architektów Giorgio Vasari'ego (1511-1574), czyli Vite de’ piv eccellenti Pittori, Scvltori et Architettori. Terza Parte. Licenza et Priuilegio di N. S. Pio V et delli Illustrissimi et Eccellentissimi Signori Duca, et Principe di Fiorenza, e Siena. Ten pierwodruk włoski kilkakrotnie cytuję w tekście, wraz z jego tłumaczeniem według Karola Estreichera. Pomocą posłużyła mi oczywiście wyszukiwarka udostępnionych w formie cyfrowej publikacji naukowych (https://www.academia.edu/) oraz szereg książek z bibliotek wrocławskich i florenckich. Moją domową kolekcję książek na temat sztuki włoskiej poszerzyłem o 3 monografie twórczości manierysty florenckiego Jacopo Pontormo. Nie powiem, że tekst jest wysoce innowacyjny, jakkolwiek pozwoliłem sobie zakwestionować fundację portretu pamięciowego protoplasty rodu Medici'ch (Medyceuszy). Sam Giorgio Vasari oraz część uczonych jednomyślnie uznali, że Portret Cosimo il Vecchio ufundował sekretarz Medyceuszy Goro (Gregorio) Gheri z Pistoi. Ja jednak ośmieliłem się zaprzeczyć temu i przypisać fundację dalekiemu następcy osoby portretowanej, mianowicie florenckiemu signore Lorenzo di Piero de' Medici (1492-1519). Rządził on miastem w latach, kiedy powstał interesujący nas obraz, ale to nie jedyny argument. Więcej szczegółów nie zdradzę, kto zainteresowany - zapraszam do przeczytania całości!

https://niezlasztuka.net/o-sztuce/jacopo-pontormo-portret-cosimo-il-vecchio/

Tycjan (Tiziano Vecellio), Portret mężczyzny o niebieskich oczach - link do artykułu na Niezłej Sztuce

Witam Wszystkich! Bardzo długo czekałem na publikację tego artykułu popularnonaukowego na internetowym serwisie Niezła Sztuka, ale wreszcie się ukazała. Pozostajemy w kręgu twórczości Tycjana (Tiziano Vecellio) lub Mistrza z Pieve di Cadore i ponownie przedmiotem tekstu jest obraz obejrzany podczas wizyty we florenckiej Galleria Palatina w Palazzo Pitti w czerwcu 2014 r. Malowidło to, ponownie jak to, o którym pisałem wcześniej, funkcjonuje pod tytułem zastępczym, mianowicie jako "Portret mężczyzny o niebieskich oczach". Literaturę na jego temat zacząłem zbierać w lipcu 2015 r., w Bibliotece Uffizi we Florencji. Użyłem także 3 monografii poświęconych Tycjanowi z własnej, domowej kolekcji książek o sztuce włoskiej oraz monografii dostępnych we wrocławskich bibliotekach naukowych. I oczywiście nieocenione okazały się XIX-wieczne książki zdigitalizowane oraz publikacje dostępne za pośrednictwem bazy https://www.academia.edu/. Trzon tekstu stanowi próba odpowiedzi na pytanie, kogo Tycjan przedstawił na omawianym obrazie, dziś eksponowanym w Galleria Palatina (Palazzo Pitti). Od zapisów w inwentarzach zbiorów florenckiego muzeum, poprzez literaturę XIX-wieczną oraz liczne powstałe w XX i na początku XXI w. monografie na temat Tycjana pojawiły się sugestie, jakoby uwiecznioną postacią był poeta Pietro Aretino, hrabia Surrey Henry Howard, kardynał Reginald Pole, książę Urbino i Gubbio Guidobaldo II della Rovere, książę Parmy Ottavio Farnese czy wreszcie prawnik przez całe życie związany z Ferrarą Ippolito Riminaldi. Tę ostatnią postać zasugerowało niewielu, a taka hipoteza paradoksalnie wydaje mi się najbliższa prawdy i postanowiłem, że będę się jej trzymał. Dużo światła rzuca na interesującą nas kwestię porównanie portretu pędzla Tycjana w Galleria Palatina we Florencji z portretem bliźniaczo podobnego mężczyzny w Accademia di San Luca w Rzymie. Ten ostatni jest identyfikowany jako Ippolito Riminaldi (zgodnie z napisem na odwrocie płótna), zatem usiłowałem nieco bardziej wyczerpująco uzasadnić, że na obu portretach Tycjanowskich (tj. we Florencji i Rzymie) zobrazowano tego samego mężczyznę. Z zainteresowaniem czekam, kogo moja sugestia identyfikacji przekona.  

https://niezlasztuka.net/ciekawostki/tycjan-portret-mezczyzny-o-niebieskich-oczach/ 

Tycjan (Tiziano Vecellio), La Bella - link do artykułu na Niezłej Sztuce

Witam serdecznie! Nie do końca z własnej woli zmieniłem nieco zasięg tematyczny tekstów popularnonaukowych publikowanych na internetowym serwisie Niezła Sztuka. Z profilu publikacji ukierunkowanego na architekturę przekierowałem się na malarstwo i w pierwszym artykule z tej dziedziny na warsztat wziąłem obraz pod ogólnym tytułem La Bella, pędzla Tycjana (Tiziano Vecellio, 1488/90–1576). Oglądałem go podczas wizyty we florenckiej Galleria Palatina w Palazzo Pitti, w czerwcu 2014 r. Zarówno ten obraz, jak i wiele innych, które wówczas miałem okazję poznać, opisałem na moim blogu podróżniczym, a rok później, tj. w lipcu 2015 r. udałem się do Biblioteki Uffizi we Florencji, aby opisy z blogu wzbogacić o więcej odwołań do literatury naukowej. Po latach postanowiłem sam opis z blogu przekuć na ambitniejszą nieco publikację popularnonaukową - zatem obok literatury przejrzanej w czasie wizyty we Florencji w czerwcu 2014 i lipcu 2015 r. dokupiłem do własnej, domowej kolekcji książek o sztuce włoskiej 2 monografie na temat mistrza z Pieve di Cadore oraz znalazłem artykuł z 2013 r., udostępniony w Internecie za pośrednictwem wyszukiwarki academia.edu. Wierzę głęboko, że tekst na temat obrazu La Bella będzie pierwszą, ale bynajmniej nie ostatnią moją publikacją popularnonaukową poświęconą malarstwu Italii, na serwisie Niezła Sztuka, zwłaszcza że tematów do podjęcia w kolejnych artykułach jest mnóstwo. 

https://niezlasztuka.net/o-sztuce/tycjan-la-bella/ 

Villa Valmarana w Vigardolo i Palazzo Valmarana w Vicenzy - artophilia.com

Przed ponad trzema miesiącami umieściłem zajawkę do mojego tekstu popularnonaukowego, opublikowanego na serwisie Niezła Sztuka i poświęconego dwóm budowlom według projektu Andrea Palladia (1508-1580), ufundowanym przez ród szlachecki Valmarana. Teraz wszyscy zainteresowani mają okazję poznać wersję angielską artykułu. Co do literatury przedmiotu, zasadniczo nic się nie zmieniło w stosunku do wersji polskiej, jedynie to, że powołuję się na angielskie tłumaczenie Czterech Ksiąg o Architekturze (Quattro Libri dell'Architettura) Andrea Palladia z 1570 r., dokonane w 1738 r. przez Isaaca Ware i opublikowane w Londynie.

http://artophilia.com/articles/villa-rustica-vigardolo-palazzo-vicenza-andrea-palladio/

Mistrz Diotisalvi (Deotisalvi) z Pizy - link do tekstu na Niezłej Sztuce

Witam serdecznie! Nie doczekałem się jeszcze publikacji mojego ostatniego artykułu, do którego podesłałem zajawkę w maju, w wersji angielskiej, tymczasem w relatywnie krótkim czasie mam zaszczyt opublikować kolejny tekst na portalu Niezła Sztuka. Tym razem tematem tekstu nie jest Andrea Palladio, od wybitnego architekta i teoretyka z Vicenzy chwilowo odpoczywamy. Na warsztat wziąłem artystę z innej epoki i w innej krainie historycznej Italii tworzącego. Z tekstu wynika, że Piza, czy nawet dokładniej architektura romańska w Pizie to NIE TYLKO słynna Krzywa Wieża (Torre Pendente) ani nawet katedra Santa Maria Assunta, która była tematem nieco wcześniej wydanego przeze mnie artykułu z Niezłej Sztuki. "Bohaterem" niniejszego artykułu jest związany z Pizą w epoce romańskiej (XII w.) architekt i kamieniarz imieniem Diotisalvi (Deotisalvi). Budowle przypisywane mistrzowi Diotisalvi'emu oglądałem podczas pierwszej wizyty w Pizie w sierpniu 2011 r. oraz kiedy raz jeszcze znalazłem się w tym toskańskim mieście - w gorącym lipcu 2015 r. Z ciekawostek warsztatowych powiem, że ze zdobyciem obfitej literatury był nieco większy problem, gdyż nie tak wiele tekstów było dostępnych on-line, ale... udało mi się zgromadzić dość obszerny zasób publikacji do napisania niniejszego tekstu, dzięki wyszukiwarkom academia.edu, researchgate.net, a w przypadku książek o statusie starodruku lub wydanych w XIX w. czy przed II wojną światową pomocą posłużyły zasoby archive.org i Google Books. Życzę przyjemnej lektury!

https://niezlasztuka.net/podroze/diotisalvi-mistrz-budowli-na-planie-centralnym-w-romanizmie-toskanskim/ 

Nagrobki Leonardo Bruni'ego i Carlo Marsuppini'ego w Santa Croce we Florencji -Daily Art Magazine

Niniejszym rozpoczynam współpracę z portalem służącym publikowaniu tekstów popularnonaukowych na temat sztuki zwanym Daily Art Magazine, bynajmniej nie rezygnując ze współpracy z dotychczasową Niezłą Sztuką i jej angielskim odpowiednikiem artophilia.com. Na warsztat postanowiłem wziąć nagrobki dwóch kanclerzy Republiki Florencji, pochodzące z epoki Quattrocenta (XV w.) - Leonarda Bruni'ego dłuta Bernardo Rossellino i Carlo Marsuppini'ego dłuta Desiderio da Settignano. Oba pomniki nagrobne, o których mowa, znajdujące się w bazylice franciszkańskiej Santa Croce oglądałem podczas mojej pierwszej wizyty we Florencji w sierpniu 2008 r. Stratę poniosłem wówczas o tyle, że nagrobki były wówczas w konserwacji i nie mogłem wykonać ich zdjęć. Zatem materiał ilustracyjny niniejszej publikacji opiera się na bardzo dobrej jakości zdjęciach dostępnych w sieci. Poszerzyłem notatki sporządzone in situ do wpisu na blogu podróżniczym w lecie 2012 r., a dla stworzenia artykułu popularnonaukowego przestudiowałem literaturę przedmiotu, głównie dostępną w repozytoriach internetowych. Pozwoliły one nie tylko na znalezienie dostępnych w całości artykułów naukowych, ale także nielicznych prac dyplomowych pisanych na uczelniach europejskich i amerykańskich. Jednakże... kolejna słaba strona portalu Daily Art Magazine - to konieczność ograniczenia się w bibliografii załącznikowej do zaledwie 5 pozycji. I tu trzeba mi wierzyć na słowo - pozycji bibliograficznych, na które się w tekście powołuję było znacznie więcej. Cieszy mnie jednak, że portal Daily Art Magazine umożliwia publikowanie tekstów w języku angielskim, dzięki czemu stają się one dostępne dla szerokiej rzeszy odbiorców w naszym kraju, Europie, a nawet na świecie. Zapraszam do lektury!

https://www.dailyartmagazine.com/tombs-santa-croce/